zondag 30 december 2007

Christelijke kunst

Vanaf ongeveer 1955 is zijn zoon Henk aan Delfshaven 30 begonnen met het vervaardigen van keramische kunst. Van bloemstekers, tot vrije beelden en wandplastieken in opdracht voor zowel particulieren als bedrijven. Dirk hielp hem bij de inrichting en de rompslomp er om heen. Uiteindelijk heeft hij zelf verscheidene beeldjes bij Henk laten bakken, waarvan hier enkele voorbeelden, uit de collectie die overbleef uit de nagelaten boedel van Jans in 1967.


165 Demon, blauw geglazuurde keramiek, 19 x 9,5 x 10, o. D.Mooij
166 Liggende satan, rood geglazuurde keramiek, 7,5 x 17 x 9, o. D.Mooij

Naast een demon, een liggende vernederde satan. De invloed van de uitbeelding van het scheppingsverhaal, zoals dat door de Christengemeente wordt gedaan is hier te zichtbaar.


169 Gekruisigde Christus, 24 x 15,5, wit en grijs geglazuurde keramiek, o. DM


170 Emausgangers met Christus, blauw geglazuurde keramiek, 24,5 h. op een drie-hoekige sokkel van 16 x 16 x 18, o. DM

De Christus is traditioneler weergegeven en de drie Emausgangers met Christus, zijn uitgebeeld als een lange man in het midden met twee kleinere aan weerszijde ernaast. Het gaat om Cleopas en een andere discipel, die op weg van Jeruzalem naar Emmaus, Jezus voor het eerst ontmoeten, na zijn herrijzenis, maar hem niet herkennen, omdat hij gekleed is als een pelgrim. Ze besluiten hem te vergezelen, hetgeen hier afgebeeld is. Voor de christen met kennis van christelijke iconografie zijn de afgebeelde mannen duidelijk als zodanig te duiden, maar voor de leek niet. Dirk gebruikt de essentie van een verhaal om de vorm ervoor te kiezen. De drie gekruisigden toont ook de buren van Jezus op Golgotha (niet afgebeeld). De beelden zijn veelal in blauw geglazuurd. Dit kan geen betekenis hebben, omdat de demon ook in blauw is en dat is toch geen positief figuur. Blauw is in de antroposofie gekoppeld aan hogere intelligentie. Als de beelden op zich bekeken worden en we vergeten de demon, dan zou het blauw symbool kunnen staan voor de heiligheid van Christus of voor het hele Christendom, net zoals het blauw van het gewaad van de maagd Maria op onderstaand schilderij.


73 Engel verschijnt aan Jozef en Maria, olieverf, 18 x 24, ca. 1959, signatuur, bezit M.Mooij

Hier is de invloed van Johan Tielens het duidelijkst. Tielens heeft een periode verscheidene Christus schilderijen gemaakt, waarbij er een verheven Christus in een ster van licht zich verheft boven een groep toeschouwers. Deze maakte Tielens voor de periode dat Dirk les kreeg van hem. Deze lessen hebben waarschijnlijk in zijn huis plaats gevonden, waar wellicht nog een paar van dergelijke werken te zien waren. In dit geval is het de Engel Gabriel, die de geboorte van Christus aankondigt, die in de bundel van licht is geplaatst. Dirk beeldt links, naast de ezel en de os, ook enkele lugubere monsters af, zoals een geschubde liggende draak, een soort octopus en een slang. Dirk volgt hier gedeeltelijk een in de 16e eeuw gebruikelijke iconografie van de Annunciatie, waarbij een slang, die de nog te overwinnen satan symboliseert, naar de grond wordt gedrukt door Maria, die dan wordt gezien als een soort tweede Eva, die het weer goedmaakt. Immers uiteindelijk zal de aangekondigde geboorte van Jezus uit de maagd Maria, leiden tot de opoffering van Jezus, die de mens zal bevrijden van de erfzonde, die begon met Eva. Hier liggen ze in een hoek. Tussen het huis en het paar en de dieren, staat in het donker ook nog een figuur met een grote kop, die onheilspellend zijn armen naar voren buigt. Henk ziet het zo:

‘Joseph en Maria onderweg om zich met vele anderen te laten inschrijven. In de verte een huis, de herberg, maar het masker ernaast weigert toegang. Maria draagt in zich de nog ongeboren Jezus, te midden van os en ezel, in de stal zal Jezus geboren worden.’

Diederik Mooij

Geen opmerkingen: